Wat maakt een stage goed? Het is een kans om te leren en te groeien, zowel technisch, als mens, als ondernemer maar het huidige systeem schiet op verschillende vlakken tekort. In het eerste deel van de reeks "Horizons of Experience" deel ik mijn ervaring over mijn buitenlandse stage. In dit tweede deel hoop ik mijn getuigenis en inzichten om te zetten naar mogelijke oplossingen voor frustraties die zich gaandeweg hebben aangediend omtrent het stagesysteem met een insteek vanuit het buitenlands stage- aspect. Een stagehervorming dient zich aan.
Vanuit de orde heb ik een terughoudendheid opgemerkt omtrent de Buitenlandse stage. Onder de overtuiging dat Belgische stagiairs hun stage in België moeten volbrengen om het Belgische werkveld te leren kennen- logisch- wordt het afgeraden om een gedeelte in het buitenland af te leggen. Dit gevoel wordt versterkt tijdens stage-events en door de moeilijkheden die sommige van mijn collega's hebben ervaren bij het aanvragen van hun buitenlandse stage. Door deze houding miskent de orde een schat aan kwaliteiten, kennis en perspectieven die onze Belgische architecten kunnen verrijken en innovatie kunnen stimuleren. Bovendien is deze houding problematisch, omdat de nieuwe generatie juist wordt aangemoedigd om over landsgrenzen heen te kijken en het internationale speelveld te verkennen, zowel vanuit academische hoek als door onze professionele rolmodellen. Architectuur is nu eenmaal een internationaal gegeven geworden.
De discrepantie tussen de internationale stimulans en de stagevisie van de orde reduceert de stagiair tot slachtoffer van een nationale strijd op het internationaal slagveld. Als kanarievogels trekken we de landsgrenzen over, vertegenwoordigen we onze gerenommeerde Belgische architectuur om uitgebuit te worden als moderne slaven. De orde treft hier niet alleen schuld aan, maar vanuit zijn positie zou de orde meer autoriteit kunnen uitdragen die onze stagairs meer zou beschermen. De orde zou een voortrekkersrol kunnen spelen binnen Europa in het preventief beschermen van zijn stagairs. Dit vergt geen wettelijk kader: een aantal preventieve controlemechanismen is voldoende zoals een simpel videogesprek met de stagemeester over de inrichting van de stage zou al een grote stap vooruit zijn. Wanneer hier belletjes gaan rinkelen kan de orde altijd in gesprek gaan met de stagiaire of op eigen initiatief de stage weigeren. Deze maatregel kan perfect doorgetrokken worden naar onze Belgische stages. Het is niet omdat de orde meer bewegingsruimte en grip heeft over het architectenberoep binnen België dat alle Belgische stageplaatsen heilige boontjes zijn. De orde schijnt een logge organisatie te zijn die het ontbreekt aan innovatieve flow. We hebben nood aan een organisatie die meedenkt met de echte noden van onze jonge generatie architecten. Wij zijn immers de toekomst van ons nobel beroep. Ik hoop dan ook dat ik hier verkeerd in ben en de recente ontwikkelingen binnen de orde naar aanleiding van het stagedebat niet gewoon silencers zijn, maar wel degelijk kiemen van betere beroepsvoorwaarden. Hiermee doel ik op de oproep om stagairs en architecten jonger dan 30 te betrekken bij het uitzetten van het beleid en te laten meedenken over de nodige hervormingen.
Als jonge stagiaire met een buitenlandse ervaring stel ik reeds een aantal makkelijk te implementeren kleine oplossingen voor wetende dat we in een grotere shift zitten en met diepgaandere problemen te kampen hebben (zie verder):
De buitenlandse stage moet gelijkgesteld worden aan de Belgische stage binnen de stagecommissies. Een neutrale positie moet worden ingenomen: geen ontmoediging en steun vor de ambitieuze architecten die hiervoor kiezen. In de praktijk moet dit vertalen naar een aantal specifieke controlemechanismen die stages in het buitenland een soortgelijke bescherming bieden als de stagiaires in België. Eén of meerdere videocalls bij aanvang/ gedurende de stage. Zo komt de stagiair niet alleen, maar als vertegenwoordiger van Belgische architecten om te leren en dient als zodanig behandeld te worden. Dit biedt tevens een steun voor de stagiair om de moeilijke gesprekken aan te gaan. Stagiaires moeten niet gebabysit worden maar ook niet in een kansloze positie gebracht worden vanwege hun statuut.
Er moet een publiek toegankelijke zwarte lijst komen van niet kwalitatieve stageplaatsen, zowel voor het binnen- als buitenland. Dit is een absolute noodzaak.
De verplichting om de eerste 6 maanden van de stage op éénzelfde plaats te voltooien moet aangepast worden. Wanneer je net afgestudeerd bent, ben je het meest kwetsbaar. De kans is dan het grootst om op een slechte stageplaats terecht te komen. Door deze termijnsverplichting straf je de stagiair die eerder de stageplaats verlaat door het verlies van reeds gepresteerde maanden. Time is money zeker wanneer je inkomen afhangt van het aantal goedgekeurde stagemaanden. Zelfs al zit je op een slechte stageplaats, je leert nog altijd iets over jezelf en het beroep als architect. Een mogelijk alternatief om job-hopping te vermijden is de verplichting om 6 maanden op éénzelfde plaats te werken te laten gelden op eender welk moment in de 2-jarige stageperiode. Zijn deze maanden in het begin? Prima, zijn deze op het einde van de 2 jaar, ook prima! Wanneer de stagiair na 2 jaar geen 6 maanden achtereenvolgens op hetzelfde bureau heeft gewerkt, wordt de stage verlengd tot dit wel het geval is.
Een hervorming van de voorwaarden voor de toekenning van de Erasmus+ beurs. Nu moet je deze volledig opnemen binnen het jaar van het afstuderen. Dit zou verlengd mogen worden tot de twee jaar van onze verplichte Belgische stage. Zo geef je stagiairs ademruimte om eerst praktische ervaring op te doen in hun vertrouwde Belgische omgeving om daarna, wanneer ze zich zekerder als praktiserend architect voelen, nieuwe perspectieven in het buitenland op te doen.
Een deel van deze hervormingen spelen in op het legislatief kader van zowel België als Europa. Zeker op dat laatste heeft een organisatie als de orde geen vat. Wel kunnen we een voortrekkersrol spelen, onze nationale wetgevers tot hervorming aansturen en vanuit dat momentum over heel Europa de beweging voor kwalitatievere stages in gang zetten. Time for change met de New European Bauhaus. De strijd van Europa tegen onbetaalde stages is trouwens ook net begonnen.
Op dat elan voeg ik graag nog iets heel kort toe over het veelbesproken topic: stagevergoedingen. Hoewel er al een verplichting tot vergoeding bestaat - hoe minimaal de barema's ook zijn - komt het toch vaak voor dat stagiairs bereid zijn om onder de barema's of zelfs zonder vergoeding te werken, puur omdat ze bij een bepaald bureau willen werken. Er lijkt voor mij ondanks de hetze rond het topic niet meteen een oplossing te zijn waar de orde als controle- orgaan en beheerder van stages iets aan kan doen. Het is aan ons allen om het heft in eigen handen te nemen.
Er moet een verschuiving komen in de bouwcultuur. In de eerste plaats door een focus op ondernemerschap. Wat is goed ondernemerschap als architect? Hoe kan ik voldoende omzet draaien om mijn stagiairs een leefbaar loon te betalen? Het is niet onmogelijk; er zijn bureaus die het al doen. Vanuit de beroepsorganisaties of universiteiten kunnen er bepaalde cursussen worden gegeven omtrent ondernemerschap onder het mom van levenslang leren alsook een integratie in het huidige academisch curriculum. Zo kunnen toekomstige stagiaires de economische intelligentie verwerven om onbetaalde stages te weigeren. Hoe kan je immers bijleren als je mentaal meer bezig bent met het gebrek aan een leefbaar loon en dus overleven? In tweede instantie moet de verantwoordelijkheid ook bij de opdrachtgevers worden gelegd, met een bewustmaking van zowel private als publieke opdrachtgevers voor het prijskaartje van kwaliteit. En dat is iets waar de orde wel aan kan bijdragen. Als derde heeft de race to the bottom op het financiële aspect gevolgen voor de kwaliteit van de architectuur. De laatste keer dat ik mijn cursus bouwrecht checkte, was bouwen van openbare orde. Verminderde kwaliteit van bouwwerken is dus een inbreuk, wat het een legale kwestie maakt. Wake up lawmakers! Tijd voor hedendaagse interpretaties van gedateerde wetten, vooruitstrevende precedenten en nieuwe wetten voor nieuwe situaties.
Aan mijn mede-architecten: we moeten niet met elkaar concurreren op basis van prijs; ons slagveld moet bestaan uit creativiteit, passie en vakmanschap. Of is dat slechts mijn jeugdige naïviteit die spreekt?
In conclusie: Er is werk aan de winkel, zowel voor mezelf als voor onze sector. Ik ben er klaar voor, jij ook?
~ Kimberly Wouters, Architect.
Meer dan woorden: Op 24/05/2024 heb ik officieel mijn kandidatuur ingediend bij de Provinciale raad Limburg als stagair- architect om mee te werken aan het uitzetten van een beleid dat meer ondersteunt en aftoetst aan de realiteit van het werkveld.
コメント